Model 3M – czym jest marnotrawstwo i jak je eliminować?

Marnotrawstwo w Lean

Marnotrawstwo to jeden z kluczowych elementów filozofii Lean Management. To wszystko, to co nie przynosi wartości dodanej, a generuje tylko straty, pochłania zasoby przedsiębiorstwa i jego czas. Choć może Was to zdziwić to właśnie straty zajmują najwięcej czasu podczas produkcji i realizacji usługi. Marnotrawstwo w kulturze Lean zwane jest z języka japońskiego Mudą.  Samo słowo Muda oznacza w prostym tłumaczeniu coś bezużytecznego, zbędnego w procesach produkcyjnych i biznesowych. Przy tworzeniu produktu i realizacji usługi, spotykamy się z generowaniem wartości dodanej, czyli z czymś, za co nasz klient chce zapłacić, ponieważ jest to przez niego doceniane. Jednak czynności te przeplatane są często takimi, które już nie przynoszą nam ani klientowi korzyści, a dla nas kosztowne.

Model 3M

Wdrożenie Lean Management pozwala na wprowadzenie ładu i porządku w przedsiębiorstwie. Toyota zapoczątkowała innowacyjne podejście wprowadzając w życie  Metodę 3M, dokładniej identyfikując zjawisko marnotrawstwa powodującego nieefektywność przedsiębiorstw. Zastosowano podział na: Muri, Mura oraz Muda. Wszystkie te elementy są ze sobą ściśle związane. Odkąd Toyota opracowała tę koncepcję, dodano wiele dodatkowych rodzajów marnotrawstwa.

Likwidowanie strat w Lean Management

Z punktu widzenia Lean Management niekorzystne i zbędne  działania, należy zidentyfikować i w odpowiedni sposób wyeliminować. Takie podejście ma charakter strategiczny i przedsiębiorstwa, które już wdrożyły takie działania, są na rynku o wiele bardziej konkurencyjne. Natomiast firmy, które  marnują swoje środki i czas na to, co nie przynosi korzyści i wartości dodanej zmniejszają swój zysk i obciążają pracowników dodatkową pracą, która tak naprawdę nie jest potrzebna. Nie ma możliwości całkowicie wyeliminować marnotrawstwa w procesie dostarczania wartości klientowi, ale można skupiać się na rozwiązaniach, które w dużej mierze pozwalają identyfikować i minimalizować straty. Podjęte działania nazywane są optymalizacją procesów, czyli ciągłym doskonaleniem procesów – (PDCA i Kaizen). W następstwie redukcji marnotrawstwa poprawia się efektywność wykorzystania zasobów, które są w dane procesy zaangażowane.

Muda

Pierwszy z wyróżnionych elementów to Muda. Taiichi Ohno wyróżnił siedem źródeł powstania marnotrawstwa:

• nadprodukcja
• zbędne zapasy
• oczekiwanie
• zbędny ruch
• transport
• nadmierne przetwarzanie
• defekty i ich naprawianie

Podejście to było rozwijane i zidentyfikowano ósmy rodzaj marnotrawstwa, który dotyczył niewykorzystania potencjału pracowników. Ten rodzaj marnotrawstwa przejawia się w przekonaniu kierownictwa, że tylko oni mają rację. Niechętnie korzystają z pomysłów swoich pracowników czy uniemożliwiają im wprowadzanie zmian do procesów.

Dodatkowo do tego zestawu marnotrawstwa dołączyłem dziewiątą mudę dotyczącą  obwiniania. Muda obwiniania związana jest z utraconym czasem i wysiłkiem na szukaniu winnych zamiast znalezieniu rozwiązań i wdrażaniu ich w życie.

O dziewiątym rodzaju marnotrawstwa – „nie obwiniaj”– pisałem tutaj https://sigmology.com/po-dziewiate-nie-obwiniaj/

Dziesiąta muda, która moim zdaniem powinna uzupełnić ten zestaw, związana jest z utraconymi korzyściami. Czyli z utratą wiarygodności i zaufania do produktów i usług firmy, co wiąże się z utratą potencjalnych zleceń oraz klientów.

Zobacz krótki filmik ze wszystkimi dziesięcioma rodzajami marnotrawstwa na moim kanale Sigmology – 10 MUDA: Jakie są rodzaje marnotrawstwa?

Muri

Jako Muri rozumiemy przeciążenie maszyn, sprzętu i ludzi. Może jednak mieć również zastosowanie do materiałów, a nawet organizacji. Chociaż maszyny i sprzęt są bardzo istotne to główny nacisk kładziony jest na ludzi.

Biorąc pod uwagę ludzi, należy zwrócić uwagę na takie problemy jak:

• niewłaściwa postawa lub nieodpowiednia ergonomia (ciągłe schylanie się, kucanie, podnoszenie ciężkich przedmiotów)
• frustracja, która wywoływana jest przez nadmierny hałas czy też zbyt trudne lub łatwe zadania, które z góry już zniechęcają
• nadmiernie odczuwany stres, który wpływa niekorzystnie na całokształt działań
• zbyt długie godziny pracy

Jeśli chodzi o maszyny i sprzęt czy też narzedzia istotne jest, by nie eksploatować ich do granic możliwości, pamiętać o przeglądach, konserwacji, a materiały przechowywać w odpowiednich dla nich warunkach.

Mura

Mura to ostatni element modelu 3M, oznacza nierównomierność, zmienność i działania nieregularne. Związana jest z sytuacjami, w których praca na stanowiskach nie przebiega płynnie i występuje brak standaryzacji. Jeśli mamy do czynienia z murą to nieuniknione będzie również zjawisko muri, oba te zjawiska są ze sobą ściśle powiązane. Często kojarzone jest przepływem materiału, jednak stanowi również problem w wielu innych przypadkach. Nierówności mogą występować w różnych sytuacjach i powodować poważne problemy w wielu procesach np:

• zmienne zapotrzebowania klientów
• nieregularny czas pracy
• zmienne wielkości zapasów lub partii produkcyjnych
• nierównomierny rozkład obciążenia pracą człowieka i sprzętu (maszyny)